Mewa czarnogłowa Ichthyaetus melanocephalus jest gatunkiem z areałem lęgowym skoncentrowanym w Europie. Wyróżniono cztery najważniejsze rejony gniazdowania o różnym charakterze rozmieszczenia i wielkości populacji. Najliczniejsza populacja czarnomorska obejmuje kolonie zlokalizowane w Ukrainie, a także w południowej Rosji. Populacja zachodnioeuropejska charakteryzuje się umiarkowanie zwartym areałem występowania i mniejszą całkowitą liczbą par. Obejmuje ona lęgowiska we Francji, Belgii, Holandii i na Wyspach Brytyjskich, gdzie w ostatnich latach odnotowano znaczny wzrost liczebności. Kolejny, śródziemnomorski obszar gniazdowania obejmuje kolonie gatunku rozmieszczone punktowo, ale skupiające dużą liczbę par, np. w północnych Włoszech, Turcji i Grecji. Natomiast na lęgowiskach środkowoeuropejskich mewy czarnogłowe gniazdują w rozproszeniu, często w małych koloniach liczących <10 par, tylko lokalnie przekraczających kilkadziesiąt par.

W Polsce gatunek ten gniazduje niemal wyłącznie w koloniach śmieszek i mew siwych, często na wyspach o twardym podłożu. W porównaniu z państwami sąsiadującymi (np. Niemcy), krajowa populacja jest zdecydowanie mniej liczna, co może być zaskakujące biorąc pod uwagę dostępność odpowiednich siedlisk lęgowych zasiedlanych przez wymienione gatunki mew o podobnych wymaganiach gniazdowych. 

Pierwszy lęg mewy czarnogłowej w Polsce wykryto w 1981 roku. Pomimo stosunkowo długiego okresu zasiedlania kraju, nigdy nie stała się gatunkiem licznym i szeroko rozpowszechnionym. Dokładna liczebność gatunku od 2007 roku jest corocznie badana dzięki dedykowanemu programowi w ramach Monitoringu Ptaków Polski (Monitoring Mewy Czarnogłowej). W latach 2006–2023 jej liczebność w kraju wyniosła 36–97 par, a największą wartość gatunek osiągnął w roku 2010 – 97 par. Po tym roku nastąpił umiarkowany spadek liczebności i rozpowszechnienia na wszystkich stanowiskach, który wynosił średnio –6,4% rocznie. Na obszarach chronionych par ubywało wolniej (–6,2% rocznie) niż na terenach położonych poza nimi (–16,9% rocznie). W latach 2019-2023 odnotowano odpowiednio: 42, 53, 68, 94 i 71 par lęgowych. Stałe lęgowiska gatunku znajdowały się na Śląsku, w Małopolsce oraz od Mazowsza przez Wielkopolskę i Kujawy po Mazury. Największe skupiska par w ostatnich latach notowano m.in. na Zbiorniku Mietkowskim (woj. dolnośląskie), Zbiorniku Nyskim (woj. opolskie) i na Jeziorze Ryńskim (woj. warmińsko-mazurskie). Najliczniejszą jak dotąd krajową kolonię mew czarnogłowych liczącą aż 44 pary zaobserwowano na żwirowni Bieńkowice w 2018 roku. Niewielka liczebność, fluktuacje i spadek liczebności mewy czarnogłowej sprzyjają hybrydyzacji tego gatunku głównie ze śmieszką.

Mewy czarnogłowe raczej rzadko zimują w Polsce, po lęgach podejmują wędrówkę docierając zwykle do atlantyckiego wybrzeża Francji, do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Hiszpanii i Portugalii.

MAPY OBSERWACJI ORNITHO:

Obserwacje mewy czarnogłowej w Polsce z gniazdowaniem pewnym

Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowcych: mewa czarnogłowa

Wszystkie obserwacje w portalu